Hafıza kartları flash bellekler gibi verileri kalıcı olarak depolayan kullanımı kolay ve
taşınabilir hafıza birimleridir. Cep telefonları, bilgisayarlar, dijital fotoğraf makineleri,
kameralar, müzik setleri, mp3 çalarlar gibi birçok dijital cihazda kullanılır. Yeni model
dizüstü bilgisayarlar birçok tür hafıza kartına destek veren okuyucu yuvalarına sahipken
benzer şekilde yeni model yazıcılar da bu kart okuyucu yuvalarla birlikte üretilmektedir.
Böylece kartınızı örneğin telefonunuzdan ya da cep bilgisayarınızdan çıkarıp yazıcıya
takarak hemen kâğıda baskı yapabilmektesiniz.
Flash bellekler ile hafıza kartlarının, hafıza yapıları aynıdır. Hafıza kartları kendi
aralarında arayüz (SD,MMC…), hız, paket, güvenlik ve kapasite farkları bulunmaktadır.
Hafıza Kartı Çeşitleri
Tüm kart çeşitleri temelde flash hafıza yapısını kullanır. Aralarında paket, pin ve veri
güvenliği tekniği açısından farklılıklar bulunmaktadır. Temelde aynı işi görmelerine ve aynı
yapıya sahip olmalarına rağmen günümüzde birçok çeşit hafıza kartı vardır. Her bir kart
çeşidinin arkasında bir veya daha fazla firma vardır. Her bir kart çeşidinin büyüklü küçüklü
paketlere sahip çeşitli versiyonları vardır. Bu versiyonlar donanım biriminin büyüklüğüne
göre uyumlu olmanın gereğidir. Hafıza kartlarının başlıcaları aşağıdaki gibidir:
MS (Memory Stick)
Memory Stick’e, patentli bir marka olduğundan sadece markalı ürünlerde
rastlanmaktadır.
Memory Stick taşınabilir bir bellek kartı formatıdır. Küçük ve hafif bir yapıya sahip
olan Memory Stick kartlar, dijital ürünlerle birlikte veya adaptör ve kart okuyucu ile
kullanılabilir.
Memory Stick versiyonları Memory StickPro, Memory StickPro-HG, MemoryStic
Micro (M2) ve Memory Stick olarak karşımıza çıkar. Bu kartlar dijital kameralar, dizüstü
bilgisayarlar, PDA’lar, cep telefonları, dijital müzik oynatıcılar, playstation oyun konsolları
gibi baĢka elektronik cihazlarda da bellek çözümü olarak kulanılmaktadır.
MMC (multimedia card)
MMC (multi media card), sayısal depolama aygıtıdır. Hafıza kapasiteleri 2 MB ile
4GB arasındadır. Veri aktarım hızı 2,5Mb/sn.dir. MMC’ler en yaygın olarak dijital kameralar, Mp3 oynatıcılar ve cep telefonlarında kullanılmaktadır. MMC, RS-MMC,
MMCmobile, MMCplus, MMCmicro çeĢitleri vardır
SD (secure digital card)
MMC kart yapısını temel alır. Secure digital ismi, donanımsal olarak içerdiği “digital
rights management” (DRM) fonksiyonundan ileri gelmektedir. içindeki, kullanıcı tarafından
görülemeyen bir hafıza alanı, yasal olmayan dosyaların kullanımını engellemek için
ayrılmıştır. Genellikle dijital kameralar, mp3 çalıcılar ve PDA, pek çok alan için SD karta
ihtiyaç duymaktadır. SD kart kullanabilen cihazlar çoğunlukla “multimedia card”
kullanabilir. Çünkü ölçüleri, biraz ince olmasının dışında aynıdır. Fakat multimedia card için
üretilmiş aygıtlar yuvanın daha ince olmasından dolayı genellikle SD kartlar ile uyumlu
değildir.
Karşımıza SD, miniSD ve microSD olarak çıkmaktadır. 4GB kapasiteye kadar
standart SD ve 32 GB’a kadar SDHC (secure digital high capacity) modelleri vardır. SDHC
ye ait 3 sınıf vardır. Bunlar; Sınıf 2=2 MB/sn., Sınıf 4=4 MB/sn. ve Sınıf 6=6 MB/sn.
parametrelerine sahiptir.
CF (CompactFlash)
Bir flash bellek çeşididir. Üzerinde kendi kontrolcüsü bulunduğundan, performansı
üreticisine göre değişir. Yüzeysel olarak 43 X 36 mm boyutlarındadır. 3.3 V ve 5 V olmak
üzere iki farklı voltaj seviyesinde çalışabilir. Type I ve Type II olmak üzere iki çeşidi vardır.
Tek farkları kalınlıklarıdır. PCMCIA yapısını temel almıştır. Genelde kamera ve PDA’larda
kullanılmaktadır. Günümüzde yerini SD kart yapısına bırakmaya başlamıştır.
Hafıza kartlarının karşılaştırmalı olarak önemli parametreleri aşağıdaki tabloda
verilmiştir. USB belleklerin yapısı da flash olduğu için tablonun sonunda yer almıştır.
Kart Adaptörleri
Aynı çeşit kartları fiziksel olarak birleştiren aparatlardır. Genelde küçük yapılı kartları
büyük soketlere takmak için kullanılır. Örneğin MMCMobile ve RS-MMC kartları, normal
MMC kartlardan daha küçük yapılıdır. Bu kartları normal MMC soketlere takmak için
aşağıdaki adaptör kullanılır. Benzer şekilde SD kart, memory stick ve compact flash hafıza
kart çeşitlerini kendi aralarında dönüştüren adaptör çeşitleri bulunmaktadır.
Hafıza Kartları ile ilgili Temel Kavramlar
Kapasite
Hafıza kartının depolayacağı veri miktarı açısından önemlidir. Birimi GB
cinsindendir. Büyük olması depolanacak verilerin büyüklüğünü gösterir.
Okuma/yazma hızı
Hafıza kartının performansını gösteren en önemli kriterdir. Özellikle kameralarda
gerçek zamanlı kaliteli görüntüleri kaydetme ve fotoğraf makinelerinde yüksek çözünürlükte
ardışık resim çekme gibi durumlarda hafıza kartının hızı, performansı doğrudan
etkilemektedir. Donanımın desteklediği kart çeşitlerinden, okuma yazma hızı en yüksek
olanı tercih etmek çok iyi sonuçlar verecektir.
Güvenlik
Verilerin yazmaya, silmeye ve okunmaya (kopyalama) karşı korumaya sahip olması
kişisel veriler açısından önemlidir. Aşağıdaki tabloda hafıza kartlarının kullandığı DRM
çeşitleri gösterilmektedir. Tabloda geçen secureMMC, MagicGate, CPRM yapıları verileri
şifrelemek ve şifrelenmiş verileri açmak için kullanılan tekniklerdir. Böylece izinsiz olarak
verilere ulaşmak imkânsız olmaktadır. Hafıza kartlarının destekledikleri güvenlik
parametrelerinin yer aldığı tablo aşağıda yer almıştır.
Kart Okuyucular
Hafıza kartlarını okumak ve yazmak için kullanılan donanım birimleridir. Çeşitli
arabirimlere sahip hafıza kartlarını, USB arabirime çevirerek tıpkı flash bellek gibi
kullanımına imkân verir.
Kart Okuyucu Çeşitleri
Tek kart okuyucu
Herhangi bir kart çeşidine ait sadece tek bir kartı destekleyen cihazlardır.
Tek seri kart okuyucu
Kart çeşitlerinden bir çeşide ait tüm kartları okuyan cihazlardır. Örneğin sadece
Memory Stick versiyonlarını destekleyen kart okuyucular.
Çoklu kart okuyucu
Birden fazla kart çeşidini ve onların alt modellerini destekleyen cihazlardır. Bunlar “9
in 1”, “23 in 1” gibi isimlendirilmelerle belirtilir. Günümüzde hemen hemen tüm kart
çeşitlerini destekleyen okuyucular bulunmaktadır.
kartların okunması için hafıza kartı şart değildir. Aşağıda USB ve SD arayüze sahip bir
hafıza kartı görülmektedir.
Kart Okuyucular ile ilgili Temel Kavramlar
Desteklenen kart adedi
Kart okuyucunun desteklediği kart çeşitleri ne kadar çok olursa o kadar iyidir. Çoklu
kart okuma desteği bulunan okuyucular “xx in 1” şeklinde bir parametreye sahiptir. xx
parametresi desteklenen kart çeşidini göstermektedir. Örneğin 21 in 1 parametresi 21 çeşit
kartın desteklendiğini (okunup yazılabileceğini) göstermektedir.
USB Tipi
Bilindiği üzere kart okuyucular bilgisayara USB arayüzü ile bağlanır. USB bağlantı
hızını gösteren sınıfları en üst seviyede (USB2.0/3.0) olursa kart okuma/yazma performansı
yüksek olacaktır. Fakat eski bir bilgisayar kullanılacaksa USB1.0 veya USB1.1 destekli bir
kart okuyucu almak gerekecektir.
Flash Bellekler
Flash bellekler verileri kalıcı olarak depolayan taşınabilir, birçok ortam tarafından
desteklenen ve kullanılan hafıza birimleridir. Bellekler üzerinde verilerin saklanma süreleri
sonsuz değildir. Bu süre tipik olarak 10 yıl civarındadır. Bu hafıza çeşitleri başta
bilgisayarlar olmak üzere; cep telefonları, cep bilgisayarları, kameralar, televizyonlar,
fotoğraf makineleri ve müzik setleri gibi birçok dijital cihazda kullanılmaktadır. Günümüzde
disketlerin ve kısmen CD-ROM’ların yerini almasındaki en büyük etkenler kapasitelerinin
büyüklüğü, daha uzun ömürleri, küçük olmaları, gün geçtikçe ucuzlamalarıdır. Bu bellekler
elektrikle yazılıp silinebilen belleklerdir. Hafıza çeşitlerinden EEPROM’dan farkları, yazma
ve silme boyutunun byte değil daha büyük bloklar hâlinde olmasıdır. Günümüzde flash
belleklere “usb bellek” isimi de verilmektedir. Uyumlu olduğu donanıma göre içerdiği dosya
sistemi değişiklik gösterebilmektedir.
Flash hafıza yapısı en küçük bilgi olan bitlerin içerisinde depolandığı en küçük hafıza
hücreleri dizisinden oluşur. Bu dizinin satır ve sütunları vardır. Satır ve sütunların her bir
kesişiminde transistörler vardır. önce bir oksit tabakası bu transistörleri birbirinden ayırır.
Elektrik yükü prensibi ile çalışır. Oksit tabakası yükün boşalmasını engellediği için veriler
yıllarca saklanabilir. Oksit tabakası yazma/silme işlemlerinde zamanla işlevini yitirir. Flash
bellek diye adlandırılan hafıza çeşitleri USB arabirimini destekleyen yapıya sahiptir.
Bilgisayarların USB portlarına takılarak kullanılır. Markası ne olursa olsun yapıları ve
kullanım biçimleri değişmez. Windows işletim sistemi, bu bellekleri otomatik olarak tanımaktadır. Günümüzde flash bellekler artık bootable (işletim sistemi yerleştirme) özelliği
ile de kullanılabilmektedir.
Flash Belleklerle ilgili Temel Kavramlar
Kapasite
Tüm hafıza çeşitleri gibi flash belleklerde veri depolama büyüklüğü kapasite ile
ilgilidir. Kapasitesi birimi GB cinsindendir. Değeri kadar veri depolar.
işletim sistemi desteği
Birçok bellek Linux, MacOsX v10.1.2, WinXP SP1, SP2, WinVista ve Win 7 işletim
sistemleri ile sorunsuz çalışmaktadır. Bazı üreticiler bu işletim sistemleri için flash bellek ile
uyumlu sürücülerini bir cd veya internet üzerinden kullanıcılara sunmaktadır. Bazı üreticiler
ise bu desteği vermemektedir. Flash bellek alırken kullanmanız muhtemel işletim
sistemlerine uyumlu olmasını göz önünde bulundurmanız gerekmektedir.
Bağlantı hızı
Flash bellekler USB portlara bağlandığı için desteklenen USB arabirim hızı
(versiyonu) iletimin bant genişliği açısından önemlidir. USB konusunda değinildiği gibi
USB nin 1.0, 1.1, 2.0, 3.0 gibi tipleri bulunmaktadır. Flash bellekler süper hızlı moda
günümüzde 3.0 tipini kullanmaktadır.
USB 3.0 (ya da süper hızlı USB) bir önceki USB 2.0′a göre performans ve güç
yönetimi açılarından çok önemli avantajlar sağlıyor. USB 2.0′da bağlantı dört telli bir yapı ile sağlanırken USB 3.0′ın bağlantısı dokuz tel ile sağlanmakta ve çok ciddi bir hız farkı
oluşmasına yol açıyor.
Daha anlaşılır bir ifadeyle GB’larca veriyi USB 3.0 ile transfer etmek sadece saniyeler
sürebiliyor.
Okuma/yazma hızı
Flash belleğin performansını gösteren önemli bir parametredir. Okuma yazma hızı
yüksek bellekler düşük olanlara göre daha hızlı çalışacaktır. Flash belleklerde yapı gereği
okuma hızı her zaman yazma hızından daha büyüktür. Birimi MB/sn. veya GB/sn. cinsinden
ifade edilir. Yüksek olması iyi bir seçim olur.
Güvenlik
Verilerin başta kopyalama olmak üzere çevresel faktörlerden ısı ve suya düşme
güvenliğine de sahip olması gerekmektedir. Bazı model flash belleklerin kendisine ait
donanımsal veya yazılımsal veri şifreleme teknikleri bulunmaktadır. Ayrıca her belleğin
optimum çalışma sıcaklığı ve suya düşmeleri durumunda hasar görmeyecek şekilde
tasarlanmışlardır.
Flash bellek ve diğer türdeki hafıza kartlarının usb portlarda kullanımı sırasında
yapılan işlem bittiğinde işletim sistemi araç çubuğu üzerinden donanımı güvenle kaldır
seçeneği kullanıldıktan sonra çıkartılmasına dikkat ediniz. Aksi takdirde hafıza kartı ya da
belleğinizin chip ya da bellek yapısının bozulmasına ve bir daha çalışmamasına sebep
olabilirsiniz.
Hafıza kartları ve flash bellekler virüs, trojan ya da zararlı yazılımların taşınması ve
bulaştırılması için çok elverişli ortamlar olduklarından sisteme eklendikten sonra bir virüs
programı ya da komut istemi kipinde taranarak içeriğinin kontrol edilmesi iyi olabilir.